به گزارش خبرنگار مهر در کرمان، فصل برداشت پسته در رفسنجان در حالی آغاز شده است که کشاورزان زحمتکش شهر طلای سبز با تردیدها و نگرانیهای زیادی درباره محصول خود روبرو هستند.
کمبود آب و منابع آبهای زیرزمینی، تغییرات دمایی مانند سرمازدگی، طوفان و گرمازدگی، مشکلات در خرید نهاده های کشاورزی از جمله کود شیمیایی و عدم تناسب قیمت این محصول با هزینه های تولید آن کمر کشاورزان پسته کار رفسنجانی را خم کرده و آنها را به زانو در آورده است.
در کنار موانع کاشت و برداشت پسته ثبات نرخ ارز و افزایش هزینه های کاشت پسته موجب شده است اکثر کشاورزان پسته کار رفسنجانی به خصوص خرده مالکان با مشکل جدی در تولید این محصول مواجه شوند به طوریکه سود کاشت و برداشت و صادرات این محصول استراتژیک هر سال نسبت به گذشته کمتر می شود و تغییرات جهانی در اقتصاد نیز در کنار ورود برخی کشورهای رقیب مانند آمریکا و چین بازار را رقابتی کرده است.
اگرچه در بحث انتقال آب به دشت رفسنجان تاکنون اقداماتی صورت گرفته اما این اقدامات تنها در حرف بوده است و عملی نشده و موجب شده درختان پسته رفسنجان چشم انتظار آب بمانند.
کاهش 65 درصدی محصول پسته در پایتخت پسته دنیا
تغییرات دمایی از جمله سرمازدگی، طوفان و گرمازدگی تابستانی در سال جاری به گونه ای بوده است که گرچه امسال می بایست سال محصول دهی پسته باشد، اما این تغییرات دمایی به همراه تغییرات دمایی سال گذشته 65 درصد محصول امسال را از بین برده است.
برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی در رفسنجان به حدی است که افت سفره های زیرزمینی در شهرستان سالانه 80 سانتیمتر است این در حالی است که عمق برخی از چاه های آب به 570 متر هم می رسد و این مسئله عدم کیفیت آب و شوری و تلخی آن را در بردارد.
در حالی که بیش از 112 هزار هکتار باغات پسته، بزرگترین جنگل مصنوعی دنیا را در رفسنجان تشکیل داده اند اما در این بین و با وجود تلاش مدیریت جهاد کشاورزی تنها 3 هزار هکتار به آبیاری تحت فشار مجهز شده اند که این نوشدارو نیز تنها راهبرد حفظ وضع موجود آب دشت رفسنجان است و با توجه به اینکه بیش از 90 درصد مردم رفسنجان از طریق درآمد پسته امرار معاش می کنند ضروری است که به مشکلات پسته کاران این شهر از سوی مسئولین توجه خاصی صورت گیرد.
کمبود پسته چین خوب در رفسنجان
هرچند که نیروی کار کافی در شهرستان رفسنجان وجود دارد اما در فصل برداشت پسته تعداد زیادی از کارگران غیر بومی وارد رفسنجان می شوند و تا پایان فصل برداشت در این شهر حضور دارند.
یک کشاورز رفسنجانی در این باره به خبرنگارمهر می گوید: یکی از مشکلاتی که باغداران در فصل برداشت با آن مواجه هستند کمبود پسته چین سنتی و مناسب است. اینکه در فصل برداشت کارگران زیادی از استانهای همجوار وارد رفسنجان می شوند نشان می دهد که در بحث پسته چین خوب، ضعف و کمبود وجود دارد.
بهروز آگاه می گوید: پسته در فصل برداشت آن باید خیلی سریع جمع آوری و از درخت چیده شود تا افلاتوکسین آن کمتر شود و در این بین اگر پسته چین زیاد باشد می توان آنرا به سرعت و به خوبی جمع آوری کرد تا مشکل افلاتوکسین کمتر شود.
آگاه افزود: مشکل دیگر کشاورزان که مهمترین مشکل آنان نیز هست این است که آب از جای دیگر باید به رفسنجان منتقل شود زیرااگر آب تامین شود مشکل بیشتر کشاورزان حل خواهد شد.
این باغدار پسته افزود: در حال حاضر استان کرمان بزرگترین استان کشاورزی ایران است و سال گذشته از صادرات پسته که بیشترین تولیدات از استان کرمان و شهرستان رفسنجان انجام می شود کشور 5/1 میلیارد دلار ارزآوری داشته است اما با وجود تمام قابلیت ها به این محصول کمتر توجه می شود.
کشاورزان رفسنجانی مورد بی مهری
در کنار مشکلاتی که گریبانگیر کشاورزان رفسنجانی شده است حمایت آنان از سوی دولت امری لازم و بدیهی است.
منصور معین کشاورز پسته کار رفسنجانی در این مورد می گوید: دولت ما مثل سایر دولتها باید سوبسید به کشاورزان بدهد همانگونه که در اروپا و امریکا سوبسید می دهند.
معین افزود: کشاورزان رفسنجانی مورد بی مهری کامل قرار گرفته اند در کنار این، تغییرات آب و هوایی و کمبود بارندگی در منطقه کیفیت آبهای زیرزمینی را بسیار نامطلوب و نامناسب کرده است.
وی با اشاره به بالارفتن هزینه نهاده های کشاورزی از جمله کود شیمیایی و سم گفت: سم استاندارد برای سمپاشی باغات وجود ندارد و در حال حاضر دفعات سمپاشی به علت نامرغوب بودن سم زیاد شده است.
معین می گوید: در حالی که نرخ کارگر، نرخ برق چاه های کشاورزی و دیگر هزینه ها را دولت معین می کند، از آن سو کمتر کمکی در سفارتخانه های خارج از کشور در بحث بازاریابی و کمک به صادرات پسته شده است.
این باغدار تصریح کرد: انتقال آب به رفسنجان به عنوان قطب تولید پسته ضروری است و حتی برگ برنده ای برای نظام تلقی می شود زیرا در حال حاضر بیش از دو میلیون نفر در کشور به طرق مختلف از راه پسته امرار معاش می کنند.
وی افزود: سالانه حدود 30 تا 40 میلیارد تومان پول پسته چینی از شهر رفسنجان بیرون می رود که اگر این درآمد قطع شود در سایر استانهای همجوار نیز تاثیر منفی خواهد گذاشت.
معین درباره قیمت گذاری پسته نیز می گوید: اگر دولت پول مورد نیاز را برای خرید پسته با متد صحیح در اختیار شرکت تعاونی پسته و شرکت ایرانیان قرار دهد تا این شرکتها بتوانند پسته را با قیمت مناسب از سوی کشاورزان خریداری کنند می توان به این وضعیت امیدوار بود.
فقط لاشه ای از درختان پسته باقی مانده است
یک کشاورز رفسنجانی با برشمردن مشکلات پیش روی کشاورزان و پسته کاران معتقد است اگر وضع موجود تداوم داشته باشد، درختان پسته نفسهای آخر خود را می کشند.
فاطمه نظری اظهار داشت: در حال حاضر باغات پسته زیادی در رفسنجان متروکه شده و این فقط تنه درختان است که در باغات سر پا ایستاده اند.
این باغدار درباره دلایل ادعای خود می گوید: کم آبی و آبهای شور مشکل عمده کشاورزان است و به عقیده من هر درخت دیگری غیر از پسته بود دیگر امکان سبز شدن نداشت و به علت پایین آمدن راندمان آب نیز عملا پسته مرغوب از آن بدست نمی آید.
نظری می افزاید: نظارت چندانی بر سم شیمیایی که برای سمپاشی در باغات استفاده می شود، وجود ندارد. مضاف بر اینکه مواد موثر در آن ضعیف و کم است و از لحاظ شدت وحدت به محیط زیست شهری ضرر زیادی می زند و بی رویه در اختیار کشاورز قرار می گیرد.
وی تصریح می کند: سمهای شیمیایی تمام حشرات مفید و غیر مفید را می کشند ولی آفتهای دیگر را زیادتر می کنند و از این حیث برای درختان پسته زیانبار هستند، علاوه بر این مشاهده می کنیم سمومی که موسسه تحقیقات پسته آنها را تایید نکرده در بازار وجود دارد.
این کشاورز رفسنجانی در ادامه می گوید: در بحث کود شیمیایی مورد نیاز باغات، کودی که دولت در اختیار کشاورزان قرار می دهد کافی نیست و به هیچ وجه نیاز درخت را ارضا نمی کند.
هزینه تولید پسته افزایش یافته است
نظری افزود: کشاورز مجبور است کود مورد نیاز خود را از طریق بازار آزاد تامین کند که تهیه آن به صورت آزاد هم مشکل است، از طرفی کودهای شیمیایی بهاره، تابستانه و زمستانه در وقت خود در اختیار باغدار قرار نمی گیرد و باغدار مجبور است برای اینکه با سختی و شوری آب مواجه است کودهای سولفات آمونیوم را استفاده کند که این کودها به سختی و با قیمت گزاف تهیه می شوند.
نظری به بالا رفتن هزینه های تولید اشاره می کند و می گوید: اگر کل مخارج برداشت پسته در سال 82 در هر هکتار به فرض 60 تا 100 هزار تومان بود الان بیش از دو میلیون تومان است که اصلا قابل مقایسه نیست، هزینه های تولید چندین برابر شده اند و این درحالی است که قیمت پسته ثابت شده یا حتی کاهش یافته است.
آینده روشنی برای پسته کاران رفسنجانی وجود ندارد
برخی کشاورزان شهر طلای سبز به حل شدن مشکلات امید چندانی ندارند.
یک باغدار در این رابطه به مهر می گوید: با توجه به عدم حمایت مالی از کشاورزان و کمبود آب در منطقه، پسته کاران به وجود آینده ای روشن در این رابطه امید چندانی ندارند.
حسین مصلح الدینی می افزاید: بعید است بحث انتقال آب به رفسنجان انجام شود و به این صورت به طور قطع پسته در منطقه کرمان و رفسنجان آینده ای نخواهد داشت.
مصلح الدینی افزود: بعد از چند سالی که حفر چاه در دشت رفسنجان ممنوع شد در یک مقطع زمانی عده ای توانستند مجوز حفر چاه و یا جابجایی چاه را دریافت کنند و متاسفانه روز به روز بر تعداد چاه های آب افزوده شد.
وی افزود: تسهیلات نیز به درستی در بین کشاورزان توزیع نمی شود و این تسهیلات به عده کمی تعلق می گیرد.
شرکتهای پسته بدون کارشناسی قیمت می زنند
پسته کار دیگری در رفسنجان معتقد است پسته تبلیغات مناسبی در دنیا ندارد. در حالی که تبلیغات حرف اول را می زند متاسفانه پسته تبلیغات ندارد و بازاریاب خبره در این زمینه وجود ندارد.
مجید پورخالوئی می گوید: بازار داخلی پاسخگوی پسته ای که در داخل تولید می شود، نیست و با انجام بازاریابی در خارج از کشور این محصول باید صادر شده و در کشورهای دیگر شناخته شود.
وی درباره قیمت پسته نیز می گوید: دو شرکت خریدار پسته در رفسنجان متاسفانه به جای اینکه رقابت کنند، لجاجت می کنند و بدون کارشناسی قیمت می زنند.
هجوم مشکلات به خرده مالکان
مشکلات کنونی برای کشاورزان پسته کار در رفسنجان اگرچه برای همه اقشار مردم زجرآور است اما در این بین باغداران خرده مالک آسیب بیشتری از این حیث می بینند.
در حال حاضر 90 درصد پسته کاران در رفسنجان خرده مالک بوده و برای بیشتر آنها هزینه های باغ بیشتر از درآمدهای آن است و این به نوعی خود یک ورشکستگی محسوب می شود.
اغلب خرده مالکان خود نیز به این موضوع آگاهند ولی راه برون رفت و تغییر شغل برای آنها ممکن نیست. یک باغدار رفسنجانی می گوید: درآمدهای باغات یک خرده مالک حتی کفاف هزینه های خود باغات و تامین نهاده های کشاورزی مثل کود یا سم را برای آنها نمی دهد.
وی افزود: متاسفانه به دلیل عدم رعایت حمایت لازم از کشاورزان، نبود نظام توزیع نهاده های کشاورزی، آفات و امراض درختان، سرمازدگی و گرمازدگی و بی آبی نفس کشاورزان را بریده و دیگر رمقی برای آنها باقی نگذاشته است.
وی ادامه می دهد: گرچه ممکن است این اتفاقات روی همه باغداران و پسته داران تاثیر بگذارد ولی تاثیر آن روی افرادی که خرده مالک بوده و درآمد دیگری غیر از پسته ندارند بیش از همه خواهد بود.
محمد حسین مصلح الدینی عنوان می کند: کشاورز برای درخت پسته به نوعی سرمایه گزاری بلندمدت در این زمینه انجام می دهد و پر بیراه نیست که پسته دار رفسنجانی بخواهد از ثمری که سالیان سال انتظار ثمرآوری آن را داشته بهره برداری کرده و هزینه هایی که تاکنون برای آن پرداخته است به دست آورد.
وی می گوید: کشاورز رفسنجانی در صورت عدم حمایت از طرف دولت به زودی دست از باغات پسته خود که سالهاست شهرش را به نام این محصول می شناسند، بر می دارد و در این رابطه باید هرچه زودتر تصمیمی برای حل مشکل پسته کاران رفسنجانی اتخاذ شود.
در حالیکه این مشکلات بارها و بارها از سوی کشاورزان و مسئولان انجمن پسته ایران مطرح شده است تاکنون هیچ راهکار عملی از سوی ارگانهای ذی ربط ارائه نشده است درحالیکه پسته با ارز صادرات 1.5 میلیارد دلار در طول هر سال می تواند به عنوان یکی از پایه های اقتصاد غیرنفتی در کشور مطرح شود.
پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز ثابت با نرخ تورم به کشاورزان در راستای حمایت از تولید و صادرات پسته همچنین تعیین یک سامانه مشخص در راستای عرضه برنامه ریزی شده پسته به بازار از سوی تولید کننده با هدف مدیریت نرخ عرضه و تقاضای پسته و قیمت جهانی این محصول می تواند بسیاری از مشکلات این قشر را برطرف کند.
کاهش هزینه تولید محصول همچنین تخصصی کردن کارگران پروسه تولید پسته و استفاده از روشهای نوین کشاورزی از مهمترین راهکارهای حمایتی از کشاورزان است از طرفی یکی از مهمترین مشکلاتی که دشت رفسنجان با آن مواجه است کاهش سطح آبهای زیرزمینی و سنگین شدن آب به دلیل بالا رفتن درصد منیزیم آب است، این درحالی است که بسیاری از باغهای پسته رفسنجان همچنان به روش غرقابی آبیاری می شوند که این امر موجب می شود پسته به دلیل عدم وجود آب در دشت رفسنجان با چالش جدی مواجه شود.
در این راستا فرهنگ سازی استفاده از آبیاری مکانیزه و جدا کردن تسهیلات انتقال آب از مخزن تا کرت و از کرت تا پای درختان می تواند از هدر رفت آب در مسیر انتقال آب به باغهای کشاورزی بکاهد.
نظر شما